Opublikowano Europejski Raport Narkotykowy 2023

Jak co roku, właśnie opublikowano Europejski raport narkotykowy, z którego jasno wynika, że marihuana jest i pozostaje najwięcej konsumowanym, nielegalnym narkotykiem w Europie.

Nowy Europejski Raport Narkotykowy 2023 pokazuje wyraźnie, że według szacunków około 8% (22,6 mln) dorosłych Europejczyków (w wieku od 15 do 64 lat) zażywało w ubiegłym roku konopie indyjskie. W 2021 roku ilości żywicy konopnej (816 ton) i ziół konopnych (256 ton) skonfiskowanych w UE osiągnęły najwyższy poziom od dziesięciu lat, co wskazuje na wysoką dostępność tego narkotyku.

Około 97 000 osób zgłosiło się na leczenie z powodu problemów związanych z używaniem konopi indyjskich. Nowe produkty z konopi indyjskich stanowią nowe wyzwania dla zdrowia publicznego. Alarmujący problem: niektóre produkty sprzedawane na nielegalnym rynku jako naturalne konopie indyjskie mogą zawierać silne syntetyczne kannabinoidy, co prowadzi do ryzyka zatrucia i zagrożenia zdrowia oraz życia. Przyjmowanie tych wysoce skutecznych ekstraktów i pokarmów wywołało ostre zatrucia, które musiały być leczone na oddziałach ratunkowych w szpitalach.

Drugim po marihuanie narkotykiem jest kokaina. W 2021 roku państwa członkowskie UE zanotowały rekordową konfiskatę aż 303 ton kokainy, przy czym rekordy nadal biją takie kraje jak Belgia, Niderlandy i Hiszpania. Odzwierciedla to niewątpliwie znaczenie tych krajów jako punktów przemytniczych kokainy do Europy. W 2022 roku ilość kokainy skonfiskowanej w Antwerpii, drugim co do wielkości porcie morskim w Europie, wzrosła z 91 ton w 2021 roku do 110 ton w 2022 roku. Liczby te rosną nieustannie od 2016 roku.

Kolejne miejsca zajmują syntetyczne stymulanty, takie jak amfetamina, metaamfetamina oraz syntetyczne katynony. Z bada, które zostały przeprowadzone przez 25 państw Unii Europejskiej w latach 2016–2022 wynika, że 1,3 mln młodych osób dorosłych w wieku od 15 do 34 lat w ciągu ostatniego roku zażywało amfetaminę, co jest równe 1,3% tej grupy wiekowej. Spośród 11 krajów europejskich, które od 2020 roku prowadziły badania, 1 kraj zgłosił wyższe liczby niż w poprzednim badaniu porównawczym, 9 krajów zgłosiło stabilny trend, a 1 kraj – niższe szacunki.

Dostępne dane dotyczące produkcji i obrotu tymi substancjami pobudzającymi wskazują na zmieniającą się dynamikę nielegalnego handlu tymi substancjami w krajach europejskich. W latach 2020–2021 liczba zlikwidowanych laboratoriów produkujących amfetaminę w Europie utrzymywała się na stałym poziomie około 100, natomiast ilość skonfiskowanych narkotyków należących do tej grupy w Europie spadła w 2021 roku o dwie trzecie. Z tych danych można wywnioskować, że spadek liczby konfiskat może wskazywać na spadek produkcji tych narkotyków. Bardziej prawdopodobnym jest jednak, że producenci tych narkotyków przeszli na produkcję innych, bardziej opłacalnych środków pobudzających na rynku europejskim, takich jak metamfetamina.

Kolejno z raportu wynika, że producenci narkotyków nadal wytwarzają nowe substancje psychoaktywne w celu uniknięcia kontroli prawnych. W przypadku takich substancji zazwyczaj nieznane są zagrożenia dla życia i zdrowia, jakie powodują, co potencjalnie naraża konsumentów na poważny uszczerbek na zdrowiu lub nawet utratę życia. I chociaż wydawałoby się, że kontrole legislacyjne w Europie i krajach spoza Unii Europejskiej przyczyniły się do zmniejszenia liczby nowych pochodnych niektórych narkotyków, takich jak fentanyl, to wciąż jednak pojawiają się inne substancje, którym udaje się obejść ogólne definicje prawodawstwa. Chiny i Indie grają tutaj kluczową rolę, gdyż są one ważnymi krajami pochodzenia tych substancji lub prekursorów niezbędnych do ich produkcji.

W 2022 roku ponad połowę nowych substancji zgłoszonych do unijnego systemu wczesnego ostrzegania stanowiły 24 nowe wykryte kannabinoidy. W 2021 roku zanotowano wzrost ilości konopi indyjskich z zawartością syntetycznych kannabinoidów w co najmniej 13 krajach europejskich, głównie w Niemczech i Szwecji. Podejrzewa się, że takie produkty są szerzej dostępne, ale pozostają niewykryte, ponieważ zanieczyszczona syntetycznymi kannabinoidami marihuana niczym nie różni się od tej naturalnej. Syntetyczne kannabinoidy są jednak bardzo silnymi substancjami, które niosą za sobą poważne zagrożenie dla życia i zdrowia. Dodatkowym problemem jest to, że od 2021 roku na nielegalnym rynku europejskim zaczęło przybywać produktów spożywczych z konopi indyjskich, często w postaci słodyczy, które są zanieczyszczone syntetycznymi kannabinoidami.

Obawy przed nowymi wyzwaniami regulacyjnymi spowodowane komercjalizacją produktów pochodnych konopi indyjskich i opanowanie przez nie rynku narkotykowego stały się faktem w 2022 roku, kiedy stwierdzono pojawienie się nowych półsyntetycznych kannabinoidów. Od maja 2022 roku do marca 2023 roku 20 państw członkowskich UE zgłosiło obecność heksahydrokanabinolu (HHC) oraz trzech innych półsyntetycznych kannabinoidów (octan HHC, heksahydrokannabiforol i tetrahydrokanabidiol) na europejskim rynku narkotykowym.

Substancje te prawdopodobnie są produkowane z kanabidiolu ekstrahowanego z konopi o niskiej zawartości THC, po czym trafiają na rynek jako legalne zamienniki marihuany w postaci suszu konopnego, olejków do waporyzacji czy też produktów spożywczych. Działanie heksahydrokanabinolu (HHC) jak na razie nie zostało jeszcze zbadane u ludzi, ale raporty konsumenckie wskazują na to, że może ono być subiektywnie podobne do tego z konopi indyjskich. Problem polega jednak na tym, że niektóre produkty są dostępne w takiej formie, która może zawierać wysokie dawki HHC, co budzi obawy co do możliwych skutków ubocznych tych substancji dla zdrowia.

Oprócz marihuany w 2022 roku w co najmniej trzech państwach członkowskich UE, w tym w Hiszpanii, Niderlandach i Austrii wykryto wzrost ilości syntetycznych katynonów i syntetycznych opioidów w tabletkach, kryształach i proszkach ecstasy zazwyczaj zawierających klepedron, mefedron i dipentylon. Mimo że liczba konfiskat tego typu narkotyków pozostaje niewielka, to stwierdzane są bardzo duże ilości katynonów w konfiskatach pochodzących z przemytu z Indii, a to sugeruje, że substancje te mogą odgrywać większą rolę na europejskim rynku środków stymulujących. Obawy te pogłębiają informacje, że katynony stają się coraz bardziej wyrafinowane i zaczynają być produkowane także w Europie.

Powyższe dane mają swoje odzwierciedlenie w liczbie zgłoszonych zgonów spowodowanych narkotykami. Zaobserwowano, że w 2021 roku liczba zgłoszonych zgonów spowodowanych narkotykami w niektórych krajach Unii Europejskiej nieznacznie wzrosła, a w innych spadła. Coraz większą liczbę zgonów w krajach bałtyckich, w tym w Estonii i na Litwie, powodują silne opioidy syntetyczne, takie jak pochodna fentanylu karfentanylu i opioidy benzimidazolowe (nitazeny). Na Łotwie, w 2022 roku w porównaniu z 2021 roku, zarówno krajowe statystyki, jak i rejestry kryminalistyczne odnotowały trzykrotny wzrost liczby zgonów spowodowanych narkotykami, należy jednak traktować te dane z ostrożnością. Dane krajowe sugerują również, że w 2022 roku na Łotwie odnotowano wzrost liczby przypadków ostrej toksyczności narkotyków z udziałem silnych opioidów syntetycznych.

Liczba zgonów spowodowanych przedawkowaniem narkotyków wśród osób w wieku 50–64 lat w latach 2012–2021 wzrosła o 69%. W przeglądzie 36 badań obejmujących 13 krajów UE i Norwegię oszacowano, że nadmierne ryzyko zgonu wśród osób zażywających narkotyki wysokiego ryzyka jest od 3 do ponad 20 razy większe niż w przypadku osób w tym samym wieku i tej samej płci w populacji ogólnej. Nadmierne ryzyko wiąże się nie tylko z przedawkowaniem, ale mowa tu również o wypadkach, aktach przemocy, chorobach układu krążenia i układu oddechowego, nowotworach i zakażeniach, np. HIV i wirusowym zapaleniu wątroby, a także samobójstwach z udziałem narkotyków.