Wysiłek Umysłowy Może Nasilać Pragnienie Na Spożycie Niezdrowego Jedzenia Bądź Używek

Jedno z badań wykazało, że wysiłek umysłowy może zwiększyć apetyt na niezdrowe jedzenie, a także używki i narkotyki.

Zdjąć buty, założyć spodnie dresowe, a w nagrodę, zgodnie z zasadą: „zasłużyłem na to”, za wykonaną pracę wypić piwo, zjeść lody lub czekoladę. Z drugiej strony głos rozsądku apeluje: „Pamiętaj o swoim zdrowiu!” W wewnętrznych konfliktach behawioralnych często dochodzi do konfrontacji samokontroli i impulsywności.

Międzynarodowy zespół naukowców przedstawił badania, które wykazały, że wysiłek umysłowy wzmacnia wewnętrznego demona i wyczerpani psychicznie ludzie są bardziej skłonni do zaspokajania impulsywnych potrzeb.

Wysiłek Wzmacnia Działanie Nagradzające

Naukowcy za pomocą kilkunastu eksperymentów zbadali, czy spożywanie nagradzających rzeczy, takich jak chipsy, czekolada, czy kokaina zmienia się po wysiłku umysłowym. I rzeczywiście: te same chipsy i ta sama czekolada smakowały probantom lepiej, jeśli wcześniej mieli wykonać pracę umysłową. Prowadziło to również do tego, że probanci zjadali większą ilość słodyczy.

Naukowcy wnioskują, że po wyczerpujących umysłowo czynnościach nagroda jest odbierana bardziej intensywnie. Jeśli w eksperymentach pytano o neutralne szacunki, jak długość stołu, nie stwierdzano żadnego efektu. Intensywniejsze odbieranie rzeczy ma miejsce wtedy, gdy są one nagradzające.

Narkotyki wywołują jeszcze silniejsze poczucie nagrody niż słodycze. Naukowcy przyjrzeli się zatem też działaniu kokainy. Zbadali oni, czy szczury spożyją więcej kokainy, jeśli najpierw wykonają wyczerpującą umysłowo czynność. W wyniku można było zaobserwować, że spożywanie kokainy przez zwierzęta, które wykonały wyczerpującą czynność, było większe niż u zwierząt grupy kontrolnej, które nie musiały się wysilić. Naukowcy zinterpretowali to jako zwiększone działanie kokainy.

Samokontrola Wymaga Fazy Odpoczynku

Interesujące jest to, że nie zauważono tego efektu wtedy, gdy pomiędzy wyczerpującym zadaniem a spożyciem narkotyku odbyła się przerwa. W badaniach porównano, czy spożywanie kokainy zmienia się, gdy dochodzi do niego dopiero 2-4 godzin po wykonaniu zadania. Okazało się, że zwierzęta spożywały mniejsze ilości kokainy, jeśli musiały odczekać. Również działanie narkotyku u tych zwierząt było mniej intensywne.

Jeśli jesteśmy wyczerpani i mamy właśnie ochotę na spożycie słodyczy, alkoholu, czy też narkotyków, to odczekanie może pomóc w oparciu się pokusie. Naukowcy argumentują to w ten sposób, że samokontrola wymaga fazy odpoczynku, podczas gdy szczególnie trudno jest się oprzeć. Jeśli jednak odczekamy tą fazę, to będzie łatwiej, ponieważ ochota na nagrodę sama przemija.

Odczekanie może brzmieć łatwo, jednak dla ludzi z uzależnieniem czekanie może się okazać niezwykłym wyzwaniem. Jednak, na szczęście, istnieje kilka trików, które mogą być pomocne:

1. Decyzja – spożyć, czy nie spożyć – należy odczekać minimum 30 minut.

2. Uświadom sobie, że intensywna chęć jest krótkotrwała. Chęć nadchodzi niczym fala, wzbiera na sile, po czym słabnie.

3. Spróbuj odwrócić uwagę od chęci. Sport czy też spacer, bądź telefon do przyjaciela, mogą w tym pomóc.

4. Przeprowadź ze sobą monolog, aby aktywnie zmierzyć się ze swoim pożądaniem.

5. Powiedz sobie głośno: „STOP!“ i zajmij się czymś innym.

Źródła:

1. Wahab, M.; Mead, N.; Desmercieres, S.; Lareux, V.; Dugast, E.; Baumeister, R. & Solinas, M. (2024). Cognitive effort increses the intensity of rewards. PNAS Nexus, 2024(3), 432.

2. Carver CS. 2005. Impulse and constraint: perspectives from per sonality psychology, convergence with theory in other areas, and potential for integration. Pers Soc Psychol Rev. 9(4):312–333.