Aktywny składnik marihuany może chronić przed utratą wzroku

Nowe odkrycia naukowe sugerują, że aktywne składniki marihuany mogą odgrywać kluczową rolę w ochronie wzroku i zapobieganiu chorobom prowadzącym do ślepoty. Według najnowszych badań, substancje chemiczne takie jak THC czy CBD mogą wpływać na funkcjonowanie siatkówki oka, spowalniając postęp chorób degeneracyjnych.

Co istotne, szczególną uwagę naukowcy zwrócili na barwnikowe zwyrodnienie siatkówki (retinitis pigmentosa, RP) — genetycznie uwarunkowaną chorobę oczu, która dotyka około jednej na cztery tysiące osób. Choroba ta stopniowo niszczy fotoreceptory odpowiedzialne za widzenie w słabym świetle i rozpoznawanie kolorów, co w konsekwencji prowadzi do znacznej utraty wzroku.

Dlaczego siatkówka traci komórki?

W przypadku RP mutacje genetyczne uruchamiają szereg procesów uszkadzających pręciki i czopki w siatkówce oka. Z jednej strony dochodzi do nasilonego stresu oksydacyjnego, a z drugiej — do przewlekłego stanu zapalnego i zaburzeń metabolizmu komórek.

W efekcie fotoreceptory stopniowo obumierają, co prowadzi do pogorszenia widzenia, zawężenia pola widzenia (tzw. „widzenie tunelowe”) oraz trudności w adaptacji do ciemności. W zaawansowanych stadiach choroby może dojść do niemal całkowitej utraty wzroku. Dlatego badacze intensywnie poszukują nowych sposobów ochrony siatkówki i spowolnienia procesów degeneracyjnych.

Kannabinoidy a oko: co już wiemy

Kannabinoidy to grupa naturalnych związków chemicznych oddziałujących na receptory CB1 i CB2, które występują zarówno w układzie nerwowym, jak i w tkankach oka. Już od lat 70. XX wieku naukowcy obserwowali wpływ marihuany i jej składników na reakcję źrenicy oraz sposób, w jaki mózg przetwarza bodźce świetlne. Co więcej, współczesne badania eksperymentalne pokazują, że kannabinoidy mogą mieć potencjał neuroprotekcyjny — chroniący neurony i komórki siatkówki przed uszkodzeniem. Najnowsze modele eksperymentalne sugerują, że ich działanie może obejmować:

• modyfikację przewodzenia sygnałów w siatkówce poprzez wpływ na komórki dwubiegunowe i amakrynowe,
• redukcję odpowiedzi zapalnych mikrogleju,
• ograniczenie stresu oksydacyjnego i zapobieganie śmierci fotoreceptorów,
• poprawę mikrokrążenia w siatkówce oraz wpływ na ciśnienie wewnątrzgałkowe.

Co pokazało badanie z użyciem syntetycznego THC

Zespół naukowców z Uniwersytetu Alicante w Hiszpanii postanowił sprawdzić, czy syntetyczna forma THC — głównego psychoaktywnego składnika marihuany — może chronić wzrok u szczurów z genetycznym modelem RP. Po 90 dniach terapii badacze zaobserwowali, że zwierzęta otrzymujące THC osiągały lepsze wyniki w testach wizyjnych niż grupa kontrolna.

Co więcej, analiza histologiczna wykazała znacznie większą liczbę żywych fotoreceptorów oraz lepiej zachowane warstwy siatkówki. Wyniki te sugerują, że THC może działać neuroprotekcyjnie, wspierając zdrowie komórek nerwowych oka i spowalniając postęp choroby.

• Projekt badania: model RP u szczurów
• Czas trwania: 90 dni
• Interwencja: syntetyczna forma THC
• Główne wyniki: lepsze testy wizyjne, 40% więcej fotoreceptorów w porównaniu z grupą kontrolną, ochrona wewnętrznych warstw siatkówki
• Interpretacja: kannabinoidy mogą opóźniać zwyrodnienie siatkówki i wspierać regenerację komórek oka

Jak to może działać? Proponowane mechanizmy

Choć badanie miało charakter przedkliniczny, jego wyniki doskonale wpisują się w znane mechanizmy biologiczne działania kannabinoidów. Przede wszystkim sugerują one, że te związki mogą:

• Działać neuroprotekcyjnie — aktywacja receptorów CB1 i CB2 ogranicza procesy prowadzące do apoptozy, czyli śmierci fotoreceptorów,
• Łagodzić stany zapalne — kannabinoidy hamują produkcję prozapalnych cytokin, zmniejszając uszkodzenia wtórne,
• Działać antyoksydacyjnie — redukcja stresu oksydacyjnego stabilizuje błony komórkowe i białka fotoreceptorów,
• Modulować przewodnictwo nerwowe — subtelne zmiany w przetwarzaniu bodźców świetlnych mogą poprawiać odpowiedź siatkówki na światło.

Dzięki tym mechanizmom kannabinoidy mogą stanowić przyszłościowy kierunek terapii chorób oczu o podłożu neurodegeneracyjnym.

Nie tylko RP: spojrzenie szerzej

Kannabinoidy są badane nie tylko w kontekście retinitis pigmentosa, ale również innych schorzeń neurologicznych i okulistycznych, takich jak choroba Parkinsona, Alzheimera czy jaskra. W przypadku jaskry niektóre badania wykazały krótkotrwałe obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego po zastosowaniu kannabinoidów. Jednakże, mimo obiecujących efektów krótkoterminowych, nie potwierdzono jeszcze trwałych korzyści klinicznych. Dlatego potrzebne są dalsze, dobrze zaplanowane badania kliniczne, które ocenią bezpieczeństwo i skuteczność długoterminowej terapii opartej na kannabinoidach.

Co to oznacza dla pacjentów dzisiaj

Choć wyniki badań na zwierzętach są niezwykle obiecujące, należy pamiętać, że nie są one jednoznacznym dowodem skuteczności u ludzi. Między eksperymentami laboratoryjnymi a praktyką kliniczną istnieje długa droga. Trzeba jeszcze ustalić bezpieczne dawki, drogi podania (np. miejscowe krople czy systemowe kapsułki), a także długofalowe skutki i możliwe interakcje z innymi lekami. Co równie ważne, marihuana rekreacyjna różni się składem od preparatów stosowanych w badaniach — dlatego nie powinna być traktowana jako alternatywa dla terapii medycznych.

Ograniczenia i otwarte pytania

• Translacja do ludzi: wyniki badań na zwierzętach nie zawsze przekładają się na skuteczność u ludzi,
• Skład i dawka: różne typy kannabinoidów (THC, CBD i inne) mogą działać w odmienny sposób,
• Długoterminowe bezpieczeństwo: brakuje danych na temat skutków wieloletniego stosowania,
• Kwestie prawne: dostępność i legalność preparatów kannabinoidowych różnią się w zależności od kraju i przepisów.

Co dalej? Kierunki badań

Przyszłe badania nad kannabinoidami w okulistyce powinny obejmować kliniczne próby z randomizacją oraz różne drogi podania — zarówno miejscowe (np. krople do oczu, implanty), jak i ogólnoustrojowe. Ponadto warto porównać działanie THC z innymi kannabinoidami pozbawionymi efektu euforycznego. Co więcej, potencjalnie skuteczne może okazać się łączenie kannabinoidów z antyoksydantami lub terapiami genowymi. W ocenie efektów leczenia kluczowe będzie zastosowanie nowoczesnych narzędzi diagnostycznych, takich jak elektroretinografia (ERG), optyczna koherentna tomografia (OCT) czy pomiar pola widzenia.

Praktyczne wskazówki dla czytelników

• Jeśli w Twojej rodzinie występuje retinitis pigmentosa, regularnie konsultuj wzrok u okulisty i rozważ wykonanie badań genetycznych.
• Nie podejmuj samodzielnie terapii na podstawie informacji z internetu — zawsze omów możliwości leczenia z lekarzem specjalistą.
• Śledź nowe doniesienia naukowe dotyczące kannabinoidów i ich zastosowania w leczeniu chorób oczu — to dynamicznie rozwijająca się dziedzina medycyny.

Podsumowanie

Podsumowując, kannabinoidy, w tym syntetyczne formy THC, wykazują ogromny potencjał w ochronie siatkówki i spowalnianiu procesów degeneracyjnych oka. Chociaż badania nad ich skutecznością są jeszcze na wczesnym etapie, już teraz dają nadzieję na przyszłe terapie chroniące wzrok. Zanim jednak staną się one standardem leczenia, konieczne są dalsze, dokładnie zaplanowane badania kliniczne potwierdzające bezpieczeństwo i efektywność tej nowoczesnej formy terapii.

źródło: https://thc-thc.info/2016/10/01/aktywny-skladnik-marihuany-moze-chronic-przed-utrata-wzroku/